فصل اقتصاد - عدم تعلیق تحریم بانکی در برجام موجب شد درآمد نفتی ایران در دوره اجرای برجام وصول نشود و بعد از خروج آمریکا هم به دلیل از بین رفتن زیرساخت دور زدن تحریم در دوره اجرای برجام، ایران عملا نفتی نفروخت که پولش را وصول کند.

به گزارش فصل اقتصاد، بررسی کارنامه برجام در صادرات نفت ایران نشان می‌دهد که هزینه و فایده راهبرد مذاکره و توافق با آمریکا در موضوع فروش نفت سربه‌سر شده است. طبق آمار اوپک (تصویر 1) پس از روز پذیرش برجام، صادرات نفت ایران افزایش یافت و از یک به دو میلیون بشکه در روز رسید.
اما برجام یک هزینه پنهان نیز بر جریان صادرات نفت ایران تحمیل کرد که آثار آن بعد از خروج آمریکا و بازگشت تحریم در نوامبر 2018 نمایان شد.
«در دوره اجرای برجام» تمامی زیرساخت‌ها و شبکه‌های دور زدن و بی‌اثر کردن تحریم‌ها لو رفت و این موضوع موجب شد که بعد از بازگشت تحریم، صادرات نفت ایران به روز قبل از پذیرش برجام (یک میلیون بشکه در روز) برنگردد و به کمتر از 100 هزار بشکه در روز کاهش یابد.

تصویر 1
محاسبه میانگین فروش نفت ایران بعد از پذیرش برجام تا پایان دولت دوازدهم حاکی از آن است که این میانگین با رقم فروش نفت قبل از پذیرش برجام برابری می‌کند، در نتیجه برجام در مجموع تغییری در رقم صادرات نفت ایران ایجاد نکرد.
*درآمد نفتی ایران در تحریم وصول شد اما با اجرای برجام مسدود
هر چند کارنامه برجام در افزایش صادرات نفت ایران تقریبا خنثی محسوب می‌شود، اما باید توجه داشت که در دوره دو ساله اجرای این توافق، درآمدهای نفتی ایران به دلیل باقی ماندن تحریم بانکی وصول نمی‌شد.
یعنی هر چند برجام در یک دوره دو ساله صادرات نفت ایران را افزایش داد (که البته در دوره بعد از آن با کاهش صادرات نفت خنثی شد) اما درآمدهای نفتی آن به کشور بازنمی‌گشت و بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران مربوط به فروش نفت در دوره اجرای برجام است. این موضوع درحالی رقم خورد که ایران در موعد اعمال تحریم‌ها، با استفاده از شبکه تراستی هیچ مشکلی در وصول درآمدهای نفتی نداشت.
بیژن زنگنه وزیر سابق نفت درباره بازگشت پول نفت در شرایط تحریم می‌گوید: در دوره تحریم ما طلبی نداریم و طلب‌ها برای دوره پیش از تحریم‌هاست، زیرا آنها در سیستم رسمی بانکی بوده و باقی مانده و در عراق، کره‌جنوبی، امارات و ژاپن مسدود شده است.

تصویر 2
*مرور اظهارات مقامات ایرانی و خارجی مبنی بر باقی ماندن تحریم بانکی
در واقع عدم تعلیق تحریم بانکی در برجام موجب شد که درآمدهای نفتی ایران در دو ساله اول اجرای برجام وصول نشود و در دو سال بعد از خروج آمریکا از برجام هم به دلیل از بین رفتن زیرساخت دور زدن تحریم، عملا ایران نفتی نفروخت که پولش را بتواند وصول کند یا نکند.
برخی اظهار نظرها درباره باقی ماندن تحریم بانکی در دوره اجرای برجام و عدم وصول درآمدهای نفتی آورده شده است. به عنوان سفیر کره‌جنوبی 6 ماه پس از اجرای برجام عنوان کرد که پول سفارت این کشور را هنوز به صورت قاچاق به ایران می‌آورد (تصویر 3).

تصویر 3
رئیس اتاق بازرگانی چین یک سال پس از اجرای برجام عنوان کرد که هنوز منتظر خبر خوش لغو تحریم بانکی علیه ایران است (تصویر 4).

تصویر 4
محمد باقری رئیس کل ستاد نیروهای مسلح، 11 ماه پس از اجرای برجام عنوان کرد که در طول حدود یک سال گذشته، بخش زیادی از پول نفت ایران به کشور برنگشته و وصول نشده است.

تصویر 5
بیژن زنگنه وزیر سابق نفت نیز 16 ماه بعد از اجرای برجام درباره وصول درآمد نفتی ایران اشاره می‌کند که مشکلات بانکی پس از برجام همچنان باقی است.

تصویر 6
در مجموع آمار اوپک و اظهارات مقامات ایرانی و خارجی نشان می‌دهد که نه تنها برجام فروش نفت ایران را به صورت سرجمع افزایش نداد، بلکه در وصول درآمدهای نفتی نیز محدودیت‌های جدی ایجاد کرد که منجر به بلوکه شدن آنها شد.
انتهای پیام/