آیا حضور بانک‌های قرضالحسنه در بازار رقابتی بانک‌ها شبهه ربوی دارد؟
بازیگر جدید بازار بین بانکی
روزنامه های اقتصادی
بزرگنمايي:
فصل اقتصاد - دنیای‌اقتصاد -فاطمه بهادری : اگر مجوز قانونی فعالیت از بانک مرکزی مبنای سابقه بانک‌های قرضالحسنه در نظر گرفته شود، از حضور بانک‌های قرضالحسنه در ایران 15 سال می‌گذرد. بانک قرضالحسنه رسالت که از سال 91 مجوز رسمی خود را دریافت کرد و متعلق به بخش خصوصی است و بانک قرضالحسنه مهر ایران که از آذر سال 86 با مشارکت بانک‌های دولتی تاسیس شد.
در‌گذار بانک‌های قرضالحسنه به سال 1401 ، تغییراتی صورت گرفته است. پس از افزایش سرمایه این بانک‌ها و تاکید بر تجربه شیوه بانکداری اسلامی وغیر ربوی بودن فعالیت‌شان،اجازه حضور در بازار بین بانکی یافته‌اند. بازار بین بانکی که پس از تاکید مقامات وزارت اقتصاد بر ثبات نرخ روی 20درصد شاهد حضور بانک‌های قرضالحسنه بوده است، پیش‌تر حمایت بانک‌های توسعه‌ای را نیز تجربه کرده بود. حال این سوال در ذهن به وجود می‌آید که با توجه به ماهیت بانک‌های قرض‌الحسنه‌ای ، حضور این بانک‌ها چگونه است؟منابع بانک‌های قرض‌الحسنه‌ای که از طریق سپرده‌ها با نرخ صفر‌درصد تامین می‌شود چگونه در بازار بین بانکی صرف می‌شود؟
منابع ارزان‌قیمت در چه قالبی با سود در بازار بین بانکی قرض داده وسود حاصل از آن در چه محلی ثبت می‌شود؟ یک کارشناس ومنبع مطلع بانکی در پاسخ به سوالات فوق با تاکید براینکه ذخایر در بازار بین بانکی با سود رد وبدل می‌شود، گفت: بانک مرکزی به بانک قرضالحسنه مهر ایران اجازه داده که در بازار بین بانکی فعالیت کند و امکان سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی از جمله شرکت در حراج اولیه اوراق دولت فراهم شده است. وی افزود: ساختار سرمایه بانک‌های قرضالحسنه مثل همه بانک‌ها به دو قسمت کلی سرمایه و بدهی تقسیم شده است. وی ادامه داد: بدهی از محل قرضالحسنه تامین می‌شود و باید صرف امور قرضالحسنه شود. اما بخش سرمایه مشکلی ندارد. بنابراین فعالیت بانک در بازار بین بانکی و خرید اوراق از محل سرمایه است.
گرچه پاسخ این کارشناس مطلع به سوالات فوق برخی ابهامات را روشن می‌کند اما سوال اصلی اینجاست که با توجه به تاکید مسوولان بر افزایش سرمایه بانک‌های قرضالحسنه برای بهبود تسهیلات‌دهی به متقاضیان و افزایش قدرت اعتباری آنها، چرا باید بانک‌های قرضالحسنه به بازار بین بانکی وارد شوند؟ افزایش سرمایه بانک قرضالحسنه مهر ایران که در سال گذشته از محل سود انباشته سهامداران محقق شد،سرمایه بانک را به 5هزار‌میلیارد تومان می‌رساند.
پرداخت وامهای 200میلیونی قرضالحسنه
با گذشت 15 سال از حضور بانک‌های قرضالحسنه، این بانک‌ها در زمینه ارائه وامهای خرد به متقاضیان فعالیت می‌کنند. متقاضی وام از بانک‌های قرضالحسنه می‌تواند با گردش حساب مشخصی در مدت زمان معین وام تا 200میلیون تومان دریافت کند. سقف وامهای قرضالحسنه از ابتدای سال‌جاری به 200میلیون تومان برای اشخاص حقیقی افزایش یافته است. بنابراظهارات سید سعید شمسی‌نژاد، مدیرعامل بانک قرضالحسنه مهر ایران از اردیبهشت امسال تاکنون به میزان 11هزار و462 فقره وام 200میلیونی پرداخت شده است.
وامهای پرداختی بانک قرضالحسنه مهر ایران در 5ماه نخست امسال تا 30میلیون تومان به میزان 657هزار و397فقره به ارزش 61هزار و745میلیارد ریال بوده است. در این مدت تعداد 146هزار و613فقره به ارزش 56هزار و738میلیارد ریال وام در بازه رقمی 30 تا 50میلیون تومان پرداخت شده است. میزان وامهای 50 تا 100میلیون تومان 163هزار و796 فقره به ارزش 103هزار و268میلیارد ریال بوده است. تعداد وامهای 100تا 200میلیون تومان نیز 85هزار و276فقره به ارزش 102هزار و574میلیارد ریال است. اطلاعات سایت بانک قرضالحسنه مهر ایران نشان می‌دهد متقاضی برای دریافت وام 200میلیون تومانی و بازپرداخت 48ماه باید معدل حساب یک‌میلیارد و250میلیون تومان در سه ماه یا میانگین معدل حساب 2میلیارد و600میلیون تومان را در 12ماه کسب کند. نرخ کارمزد این وام نیز 4درصد در نظر گرفته شده است.
پرداخت70درصد وامهای قرضالحسنه با گردش حساب
بانک قرضالحسنه مهر ایران در 5 ماه ابتدای سال‌جاری یک‌میلیون و 100هزار فقره وام پرداخت کرده است و قصد دارد در سال 1401 سه‌میلیون و 200هزار فقره وام پرداخت کند. به گفته شمسی‌نژاد 70درصد از وامهای بانک قرضالحسنه مهر ایران از طریق محاسبه میانگین معدل گردش حساب پرداخت می‌شود. همچنین بالغ بر 40درصد وامهای پرداختی بدون ضامن و بر مبنای اعتبارسنجی است. در حالی که در یک‌سال منتهی به پایان مرداد ماه به میزان یک‌میلیون و15هزار و522فقره تسهیلات ازدواج به مبلغ 107هزار‌میلیارد تومان پرداخت شده است،بانک قرضالحسنه مهر ایران نیز 372هزار فقره تسهیلات ازدواج جوانان به ارزش 7هزار و500میلیارد تومان در یک سال پرداخت کرده است. رشد منابع این بانک دردوره 8 ماه مدیریت جدید از 72هزار میلیارد تومان به 117هزار میلیارد تومان رسیده و بیش از 62درصد رشد داشته است. به این معنا که به میزان 45هزار میلیارد تومان در این هشت ماه منابع جذب شده است.
البته باید افزایش سرمایه بانک را نیز در نظر بگیریم. بانک قرضالحسنه مهر ایران در نظر دارد تا در سال 1401 این منابع را به 200هزار‌میلیارد تومان افزایش دهد. این بانک قرضالحسنه در حوزه اشتغال، محرومیت‌‌‌زدایی و ازدواج جوانان نیز 730هزار فقره «تسهیلات اشتغال‌زایی» به ارزش حدودا 89هزار میلیارد ریال در یک سال پرداخت کرده است. منابع بانک در آذر سال گذشته 72هزار‌میلیارد تومان بوده و در شهریور سال 1401 به 117هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. در واقع‌درصد رشد منابع بانک قرضالحسنه مهر ایران در 8 ماه اخیر 5/ 62درصد بوده است. 100 فقره وام حمایت از کارآفرینی به شرکت‌های دانش‌بنیان در نمایشگاه INOTEX اعطا شده است. علاوه بر اینکه به شرکت‌های حقوقی تا 500میلیون تومان وام پرداخت شده است. مجمع عمومی عادی سالانه به عنوان اولین مجمع در بین بانک‌ها در خرداد ماه برگزار شد و ما افزایش سرمایه از دو‌هزار و500 تا 5هزار‌میلیارد تومان را داشته‌‌‌ایم.
به گفته مدیرعامل بانک قر ض‌الحسنه مهر ایران ، برای منابع 200هزار میلیارد تومانی هدف‌‌‌گذاری شده و این بانک در سال‌جاری در جمع 6 بانک برتر کشور قرار گرفته است و قصد دارد در 2 ماه آتی از فرابانک (پلتفرم یکپارچه بانک بر مبنای بانکداری غیر‌حضوری) رونمایی کند. بانک قرضالحسنه مهر ایران قصد دارد کارمزد ثابت را از 4 به صفر‌درصد کاهش و شعب ناکارآمد خود را حذف کند و هزینه‌‌‌های تمام شده بانک را کاهش دهد. این بانک در نظر دارد به سمت 20میلیون مشتری فعال حرکت کند. شمسی‌نژاد می‌گوید: وام تکلیفی ازدواج در سال 1400 نسبت به سال پیش از خود 250درصد رشد داشته و وامهای تکلیفی ابلاغی سال 1401 نسبت به وامهای تکلیفی پرداختی در سال 1400 رشدی معادل 650درصد داشته است. همچنین تعداد تسهیلات سال 1400 نسبت به سال 1399 رشدی 12درصدی داشته است و به رقم 2میلیون و 600 فقره وام با میانگین 24میلیون تومان رسیده است.
