بزرگنمايي:
فصل اقتصاد - اوستانس هوانگ سی‌ان‌بی‌سی در هفته‌های گذشته، همزمان با انتشار گزارش‌های نگران‌‌‌کننده از شاخصهای اقتصادی چین، اقتصاددان‌ها به ارزیابی شرایط کنونی اقتصاد این کشور پرداخته و سعی کرده‌اند افق آن و اثرات ضعف کنونی بر اقتصاد جهان را پیش‌بینی کنند. استفان روچ که سال‌های متمادی جزو اقتصاددان‌های خوش‌بین درباره اقتصاد چین بوده است، میگوید: «چین در حال حاضر با ریسک بسیاری عظیمی روبه‌روست و بعید است در سال جاری میلادی اقتصاد این کشور به نرخ هدف 5/ 5درصد که دولت تعیین کرده است، دست یابد. همواره درباره قدرت اقتصادی چین خوش‌بین بوده‌ام، اما حالا چنین نظری ندارم. در بهترین حالت، اقتصاد چین سال‌جاری 4درصد رشد خواهد کرد. به هیچ وجه نرخ رشد 5/ 5درصدی تحقق نخواهد یافت.» استفان روچ، استاد ارشد دانشگاه ییل است و قبلا مدیر بخش آسیا در بانک مورگان‌استنلی بوده است.
برخی تحلیلگران معتقدند، سیاست «تحمل صفر» که دولت چین برای جلوگیری از شیوع کرونا اجرا کرده، واکنشی بیش از حد بزرگ به این رویداد بوده است و نتیجه این سیاست، کاهش سریع فعالیتهای تولیدی و خدماتی است. روچ میگوید: «سیاست تحمل صفر و حرکت دولت چین به سمت کاستن از بدهی‌ها، سبب ضعف اقتصاد شده و اثرات این دو عامل برای مدتی طولانی ادامه پیدا خواهد کرد. همچنین تصمیم رئیس‌جمهور چین در زمینه حمایت از ولادیمیر پوتین، اشتباه بسیار بزرگی است.»
در حوزه ژئوپلیتیک، چین از محکوم‌کردن حمله روسیه به اوکراین اجتناب کرده است و این موضع‌گیری، چین را در برابر غرب قرار می‌دهد. روچ قبلا گفته بود که رئیس‌جمهور چین تنها فرد در جهان است که می‌‌‌تواند بر ولادیمیر پوتین تاثیر بگذارد. نکته مهم این است که به عقیده روچ، ضعف در شاخصهای اقتصادی چین به مرزهای این کشور محدود نمی‌‌‌ماند و اثرات زیادی بر اقتصاد جهان خواهد داشت. یکی از این اثرات، آن است که چین اکنون نمی‌تواند مانند دوران پس از بحران مالی سال 2008، اقتصاد جهان را از رکود نجات دهد. بین سال‌های 2008 تا 2012 اقتصاد چین رشد 8درصدی داشت و این رشد سبب شد تا اقتصاد جهان رونق پیدا کند. اکنون دیگر چنین رشدی در اقتصاد چین وجود ندارد و این کشور نخواهد توانست به اقتصاد جهان کمک کند. این چالش بزرگی برای دنیا خواهد بود.
البته همه اقتصاددان‌ها مانند روچ فکر نمی‌کنند. برخی از آنها معتقدند، در حال حاضر به عللی که کوتاه‌مدت هستند، وضعیت اقتصاد چین نگران‌‌‌کننده شده، اما در آینده شرایط تغییر خواهد کرد. اقتصاددان ارشد موسسه «چاینا بیج‌بوک» میگوید: «در حال حاضر مشکلاتی برای اقتصاد چین پدید آمده است، اما این مشکلات جدی نیستند. کاهش فعالیت اقتصادی در چین، اکنون مثل سال 2020 نیست. در سه‌ماه نخست سال 2020 اقتصاد چین در مقیاس سالانه 8/ 6درصد کوچک شد.» چندی پیش، نرخ رشد اقتصادی چین در سه‌ماه نخست سال‌جاری میلادی اعلام شد و رقم رشد بالاتر از پیش‌بینی‌‌‌ها بود. البته خرده‌فروشی در ماه مارس کاهش یافت و علت آن، قرنطینه شهرهای بزرگ این کشور است.
در دوره کنونی، دولت چین سلامت عمومی را در اولویت قرار داده است. از دید مقامات چین، اکنون وضعیت اقتصادی این کشور عالی نیست، اما می‌‌‌توان مدتی ضعف در بخش‌‌‌های مختلف اقتصاد را تحمل کرد، ولی شیوع کرونا را نمی‌توان تحمل کرد. به همین دلیل است که در دو ماه گذشته، دولت با سختگیری تلاش کرده است همه‌گیری را مهار کند. واقعیت این است که تحلیلگران درباره افق اقتصاد چین، دیدگاه‌های گوناگونی دارند.
در چین، برخلاف دیگر اقتصادهای بزرگ، محدودیت‌های فراگیری برای جلوگیری از شیوع کرونا اعمال شده و تحلیلگران معتقدند، در سه‌ماه کنونی چالش‌های اقتصادی کشور بزرگ هستند، اما پس از مهار این موج همه‌گیری اقتصاد قاعدتا باید به وضعیت متوازن و با ثبات خود بازگردد. نکته مهم این است که دولت چین از ریسک‌هایی که سیاست تحمل صفر برای اقتصاد دارد، آگاه است و نه‌تنها تلاش شده از محدودیت‌ها کاسته شود، بلکه دولت قصد دارد برنامههای حمایتی اجرا کند تا اثرات دوره قرنطینه به حداقل برسد.
البته دولت و بانک‌مرکزی چین در حوزه حمایت از اقتصاد با احتیاط رفتار می‌کنند. برای مثال با آنکه پیش‌بینی شده بود از نرخ‌های بهره کاسته شود، اما در نشست اخیر بانک‌مرکزی اقدامی در این زمینه انجام نشد. در واقع برای اجرای سیاست‌های حمایتی محدودیت‌هایی وجود دارد و دولت چین قصد ندارد به هر قیمت نرخ هدف رشد اقتصاد در سال‌جاری را تحقق بخشد. بانک‌مرکزی چین اعلام کرده است که از منابع برای حمایت از صنایع، کسب‌وکارها و مردم استفاده خواهد کرد. اقتصاددان‌های بانک «مریل‌لینچ» پیش‌بینی خود از نرخ رشد اقتصاد چین در سال‌جاری را از 8/ 4درصد به 2/ 4درصد کاهش داده‌اند.
یکی از آنها میگوید: «به سه دلیل نگران آن هستیم که سال‌جاری برای اقتصاد چین سالی پرچالش‌تر از سال 2020 باشد. نخستین دلیل این است که قرنطینه‌های کنونی بسیار گسترده هستند، در حالی که در سال 2020 چنین نبود. این شکل قرنطینه سبب شده است تا اختلال‌های گسترده در حمل‌ونقل رخ دهد و این اختلال‌‌‌ها از فعالیت اقتصادی می‌کاهند.
دومین دلیل این است که قرنطینه‌ها از تمایل مصرف‌کنندگان به خرید می‌کاهند. در حالی که جهان وارد سومین سال همه‌گیری کرونا شده و در اقتصادهای دیگر مردم زندگی کردن با ویروس را می‌آموزند، در چین برای جلوگیری از شیوع کرونا برنامههای سختگیرانه‌ای اجرا شده است. از آنجا که مشخص نیست چه وقت و به چه شکل قرنطینه‌ها پایان می‌یابد، شرکت‌ها برای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت خود با مانع مواجه هستند.
در واقع همه‌چیز به تعویق افتاده است. سومین دلیل این است که رشد صادرات چین کند یا معکوس خواهد شد. در خارج از چین، زنجیره‌های تامین به‌تدریج به حالت طبیعی بازمی‌گردد؛ زیرا وضعیت اقتصادهای دیگر در حال عادی شدن است، اما در چین برای مدتی که مشخص نیست چقدر است، بسیاری از فعالیت‌‌‌ها کند یا متوقف شده است. چین شریک تجاری بزرگ بسیاری از کشورهاست و اختلال در فعالیتهای آن بر شرکای تجاری این کشور اثر می‌گذارد.» این امیدواری وجود دارد که دوره قرنطینه‌ها کوتاه باشد و دولت چین بتواند اثرات منفی این دوره را به حداقل برساند، اما در هفته‌های اخیر، نگرانی‌ها درباره کاهش فعالیتهای اقتصادی در چین که بزرگ‌ترین مصرف‌کننده بسیاری از مواد خام است، سبب بی‌ثباتی در بازار این مواد شده است. معامله‌‌‌گران منتظر هستند تا مشخص شود که قرنطینه‌ها چه اثراتی بر تقاضای چین داشته و این اثرات چقدر بزرگ و عمیق هستند.
