بزرگنمايي:

فصل اقتصاد- پول است، اما نه کاغذی و فلزی، نخستین پول دیجیتال دنیا لقب دارد، غیرمعمول آن که هیچ بانک، نهاد و کشوری مالک آن نیست.
به گزارش فصل اقتصاد به نقل از صدا و سیما، امروز اما به تدریج این نوع ارز جای خود را در جهان اسرارآمیز پول‌ها گویا تا حدی پیدا کرده و برغم نقش همچنان حاشیه‌ای آن در شبکه مبادلات و سرمایه گذاری، به چالشی جدی برای دولت ها، بانک‌های مرکزی و نظام پولی بین المللی بدل شده است.
سخن بر سر بیت‌کوین است، نخستین واحد پول دیجیتالی که در سال 2009 میلادی با ارزشی بسیار ناچیز تولید شد، در ژانویه سال جاری میلادی بهای هر واحد آن از مرز هزار دلار گذشت، تا چندی پیش به مرز 7500 دلار رسید و امروز به حدود 17 هزار دلار در نوسان است.

فراز و نشیب هایی چنین پر شتاب در تاریخ پولی جهان بی سابقه است.
ابداع بیت‌کوین را به چهره‌ای مرموز به نام ساتوشی ناکاموتو نسبت میدهند کسی که هیچ کس از واقعیت او مطمئن نیست و بعید نیست در پس ظاهر ژاپنی این نام، یک یا چند نابغه کامپیوتر و خبرگان مسایل مالی پنهان باشند.
بیت کوین با پول واقعی و به صورت آنلاین خریداری می شود. هر بیت کوین یک کد طولانی است که در رایانه شخصی یا گوشی در فایلی به نام کیف پول دیجیتال ثبت می شود. با وجود آنلاین و مجازی بودن مانند پول واقعی ارزش گذاری و با آن معامله می شود.
این پول دیجیتال بر پایه فناوری معروف به زنجیره بلوک ها کار میکند. منظور یک دفتر باز و مجازی است که تمامی عملیات مربوط به استفاده از این پول در داد و ستد‌ها در آن ثبت میشود و کاربران بر آن نظارت دارند. در واقع هر یک از کاربران به حلقه‌ای از زنجیره تشکیل دهنده این شبکه بدل میشود. از همین رو بیت کوین متکی بر مجموعه کاربرانی است که از این پول به عنوان وسیله پرداخت ما به ازای کالا‌ها و خدمات استفاده میکنند.
پول‌های سنتی بر اقتدار یک دولت(ریال یا دلار) و یا اتحادیه دولت‌ها(یورو) تکیه دارند و زیر نظارت بانک‌های مرکزی هستند. بیت کوین پولی است غیر متمرکز که در حوزه تسلط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی قرار ندارد و ارزش آن وابسته به مجموعه کاربرانی است که از آن برای داد و ستد و سرمایه گذاری استفاده میکنند.
همین ویژگی را، شماری از صاحبنظران، یک امتیاز مهم برای بیت کوین به شمار می آورند و حتی زایش آنرا طغیان شهروندان علیه خودکامگی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی توصیف میکنند.
بیت‌کوین در فاصله‌ای کوتاه بعد از بحران مالی سال 2008 آمریکا ظهور کرد، در طوفان مالی جهانی، پیامد‌های آن برای اقتصاد‌های آمریکا، اروپا و آسیا، موجی از بدبینی را علیه بانک‌های مرکزی و تمرکز مدیریت پول در دست آنها به وجود آورد.
در پی این بحران، برای نجات بانک ها، دولت‌ها پول‌های کلانی را به آنها تزریق کردند که بخشی از آن را از راه چاپ اسکناس به دست آوردند و بخش دیگری را از راه افزایش بدهی‌هایشان که البته بار سنگین آن به دوش مالیات دهندگان افتاد.
هواداران بیت کوین میگویند این پول نماد آزادی فردی است و گام مهمی از سوی شهروندانی است که می خواهند از زیر سلطه کشور و دولت و بانک مرکزی بیرون بیایند.
هواداران بیت‌کوین، برای دفاع از پول خود می گویند: بیت کوین از همه ویژگی‌های پول‌های سنتی برخوردار است، به این معنا که به آسانی تقسیم پذیر است، می توان آنرا به راحتی با پول‌های فیزیکی معاوضه کرد و قابلیت حمل و نقل و استفاده از آن در همه جای جهان حتی بیشتر از پول‌های سنتی است.
از سوی دیگر بیت‌کوین از اعتباری ذاتی متکی بر فرمول‌های پیچیده ریاضی برخوردار است و اعتماد لازم را نیز، که زیر بنای هر نظام پولی است، به دست آورده است.
محمدنوید مددی از طرفداران و استفاده کنندگان این نوع پول میگوید: بر خلاف پول‌های سنتی که می توانند به گونه‌ای نامتناهی از سوی بانک‌های مرکزی چاپ و منتشر بشوند، شمار بیت کوین‌ها نمی تواند از بیست و یک میلیون واحد فراتر برود و به همین سبب، برغم نوسان‌های دایمی اش، به عنوان یک وسیله کمیاب باقی خواهد ماند و از تورم در امان خواهد بود.
در این بین کم نیستند افرادی چون حامد اسلام دوست از کارشناسان بازار سرمایه که انتقال سریع و کارمزد بسیار پایین را از دیگر مزایای بیت کوین می دانند.
با وجود این مزایا، بیت کوین هنوز منتقدان و حتی دشمنان زیادی دارد، بسیار می پرسند که چه برنامه و چه دستگاهی پشتوانه این پول است؟ چرا اسم و رسم بانیان آن منتشر نمی شود؟ اصولا این پول چگونه خلق شده است؟ و از کجا معلوم که این یک کلاهبرداری در مقیاس بین المللی نباشد و روزی هزاران نفر را از هستی ساقط نکند؟ از همین رو شمار کسانی که در حال حاضر بیت کوین در اختیار دارند از یک صدم در صد کل جمعیت جهان فراتر نمی رود.
آنچه به این شک و تردیدها دامن می زند این است که بیت کوین زمینه بسیار مساعدی برای فرار مالیاتی، پولشویی و تامین مالی تروریسم فراهم میاورد، مالیات بر آن تعلق نمی گیرد و به واسطه آن که قابل کنترل نیست و پرداخت کننده و دریافت کننده آن مشخص نیست، مورد استفاده خلافکاران در عملیات تبهکارانه و تروریستی، پولشویی و هر گونه اقدام مخفیانه بدون اطلاع دولتها قرار میگیرد.
به عبارت دیگر این پول دیجیتال، هسته اصلی سایت سیلک رود است، بازار سیاهی برای خرید داروهای غیرقانونی و مواد مخدر، همینطور وب سایت آرمری که می شود با آن انواع سلاح را براحتی خرید، بدون آنکه دولتها نظارتی بر آن داشته باشند.
به گفته محمداعلم ملکی کارشناس، بر خلاف سایر ارزها بیت کوین واحد پول دلخواه تبهکارانی مانند هکرها و پولشویان شده است. پولی که صاحب آن معلوم نیست کیست برای همه کسانی که می خواهند بطور گمنام پول جابجا کنند جالب و جذاب می شود.
در کشاکش بحث پر شور میان طرفداران و مخالفان بیت‌کوین سر در گمی بانکهای مرکزی کشور‌ها قرار دارد. و به همین سبب بسیاری از دولت از جمله چین و فرانسه استفاده از این نوع پول را غیرقانونی اعلام کرده اند.
در کشورمان ایران هم هنوز سیاست واحدی که نشان دهد بیت کوین قانونی یا غیرقانونی است اتخاذ نشده، ناصر حکیمی معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی بیست و دومین روز از آبان سالجاری بر دو نگرانی عمده مقام‌های بانکی ایران برابر پدیده بیت کوین(و دیگر پول‌های دیجیتال) تاکید کرد : نخست نوسان‌های شدید آن که به سر در گمی فعالان بازار مالی و سیاستگذاران پولی منجر شده، و دوم هجوم فعالانه سوداگرانه به بازار این گونه پول‌ها است که، به گفته اقای حکیمی، زمینه تازه‌ای را برای فعالیت‌های هرمی فراهم کرده است.
او همینطور به صراحت میگوید که سیاستگذار هنوز به تصمیم نهایی در پذیرش یا عدم پذیرش بیت کوین نرسیده است.
انتقالات بیت کوین بازگشت ناپذیر است، هنوز هیچ کشوری قوانین مربوط به بیت کوین را وضع نکرده و این یعنی ابهام در قانونی بودن آن.
جک لو وزیر سابق خزانه داری آمریکا در این باره میگوید: ما از همان ابتدا تاکید داشته ایم باید روی بیت کوین نظارت وجود داشته باشد، البته این کار دشوار است. من نمی گویم تهدیدات و خطراتی وجود ندارد ، بلکه واقعا خطر و تهدید جدی است.
در حالی که بسیاری از کشورها هنوز بیت کوین را به عنوان واحد پول رایج نپذیرفته اند، رد پای خرید و فروش آن را اما می توان با سودای سود بیشتر در کشورمان هم پیدا کرد، آماری می گوید روزانه معادل 200 بیت کوین به حجم 2 میلیون دلار در کشورمان مبادله می شود، در ایران وجود دارد، 15 صرافی آن را خرید و فروش می کنند.
سهیل شهیدی مدیر یکی از همین صرافیها در این باره میگوید: میانگین 2 هزار نفر در هفته برای خرید و فروش این نوع ارز به او و همکارانش مراجعه می کنند.
در کنار بیت‌کوین پول‌های دیجیتال دیگری، که شمار آنها به چند صد میرسد، سر بر آورده اند که اتریوم، دش و ریپل در زمره معروف‌ترین آنها هستند. ولی بیت کوین با فاصله زیادی از رقبایش قرار دارد و مشهور‌ترین آنها محسوب می شود، هر چند معلوم نیست چه مدت زمانی بتواند این موقعیت برتر را حفظ کند.
ارزش بزرگترین ارز مجازی جهان، از ابتدای سال جاری تاکنون، 17 برابر شده است، این رشد تصاعدی در اقتصاد، رشد حبابی خوانده می شود.
در این بین نکته ای وجود دارد، بیشتر متقاضیان، بیت کوین را برای سرمایه گذاری میخرند. این افراد در نقطه ای باید بیت کوین هایشان را بفروشند تا از آن سود ببرند. آنجاست که با پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا، ارزش بیت کوین به ناگاه نه سیر نزولی که سقوطی به خود میگیرد.
ترکیدن حباب بیت کوین فردا رخ می دهد یا دو سال دیگر، مشخص نیست، اما این هشدار تحلیلگران اقتصادی است که این حباب هر لحظه ممکن است بترکد.