بزرگنمايي:

فصل اقتصاد - از اواخر دهه 1990، سیاست‌های دولت مراکش بر این قرار گرفت که طنجه دروازه شمالی مراکش به سمت غرب آفریقا باشد و به همین منظور بود که طنجه‌مِد به عنوان بخش مدرن بندر طنجه تاسیس شد.
طنجه یا به روایتی تنگه، همان شهر تنگه‌ها، بندری در شمال مراکش است که سابقه تاریخی‌اش به قرن چهارم پیش از میلاد برمی‌گردد. این بندر در نقطه کاملاً استراتژیکی در منتهی‌الیه غربی تنگه جبل‌الطارق واقع شده و آفریقا و اروپا و همین‌طور دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس را به هم وصل می‌کند. مراکش در طی قرون، شهرهای مهم و تجاری زیادی مثل کازابلانکا، رَباط، فِز و مَکناس داشته اما طنجه همواره جایگاه خود را در میان آنها حفظ کرده است. طنجه در حال حاضر پنجمین شهر بزرگ مراکش و دومین مرکز صنعتی بزرگ کشور بعد از کازابلانکا است. صنایعی مانند نساجی، مواد شیمیایی، صنایع مکانیکی و متالورژیک و همین‌طور کشتی‌سازی در بندر طنجه فعال‌اند.
طنجه در دوران پیش از میلاد بندر تجاری مهمی برای فینیقی‌ها بود و در قرون بعدی هم رومی‌ها بر آن حکومت می‌کردند. بعدها در قرن هشتم میلادی به نقطه آغاز فتح اسپانیا توسط امویان دمشق تبدیل شد و اهمیتش بسیار بالاتر رفت. فرمانده فاتح در این جنگ طارق بن‌زیاد بود که نام تنگه (و سنگ) جبل‌الطارق از او گرفته شده است. درواقع فتح شمال آفریقا توسط اعراب در قرن هفتم میلادی باعث شد کل این منطقه به عنوان «مغرب» شناخته شود؛ یعنی غربی‌ترین بخش از سرزمین‌های اسلامی. به همین خاطر هنوز به مراکش، مغرب هم می‌گویند.
موقعیت استراتژیک بندر طنجه همواره مورد توجه و استفاده قدرت‌های خارجی بوده است. در قرن پانزدهم میلادی بندر طنجه به دست پرتغالی‌ها افتاد و بعد هم انگلیسی‌ها در آن حضور پیدا کردند. پیش از آن هم تاجران یهودی که از اسپانیا فرار کرده بودند در این بندر حضور گسترده‌ای داشتند. در قرن هیجدهم میلادی حضور انگلیسی‌ها در طنجه گسترش شدیدی داشت؛ به طوری که یک کنسول و صد تاجر انگلیسی در طنجه حضور یافته بودند. در جریان محاصره جبل‌الطارق توسط اسپانیایی‌ها در اواخر این قرن، انگلیسی‌ها از طنجه اخراج شدند. در اوایل قرن نوزدهم، طنجه شاهد حضور جان داموند به عنوان نماینده بریتانیا بود؛ چهره‌ای بسیار بانفوذ که به مدت چهار دهه بر فعالیت‌های تجاری و سیاسی انگلیسی‌ها در مراکش نظارت داشت و باعث شد نفوذ انگلیس افزایش شدیدی داشته باشد.
با این حال، طولی نکشید که رقابت انگلیس و فرانسه بر سر قدرت به مراکش هم کشیده شد. در سال 1844 میلادی ناوگانی از فرانسوی‌ها طنجه را هدف قرار دادند و بعد از آنها هم اسپانیایی‌ها به این شهر هجوم آوردند. سیاست بریتانیا که بسیار سعی داشت جلوی اوج‌گیری قدرت اروپایی‌های دیگر در تنگه جبل‌الطارق را بگیرد در این زمان باعث درگیری‌های زیادی در طنجه و اطرافش شد.
تمام کشمکش‌ها میان قدرت‌های اروپایی در شمال آفریقا درنهایت باعث شد بندر طنجه از نظام اداری و تجاری متفاوتی نسبت به سایر بخش‌های این سرزمین -که تحت استعمار فرانسه قرار گرفته بودند- برخوردار باشد. این در حالی بود که آلمانی‌ها برای کاهش نفوذ سایر اروپایی‌ها در شمال آفریقا خواهان استقلال مراکش شده بودند. درنهایت، کمیسیونی متشکل از نمایندگان انگلیس، اسپانیا و فرانسه به نظارت بر حکمرانی در طنجه پرداختند؛ هر چند که با آغاز جنگ جهانی اول دوباره توازن قدرت در این منطقه به هم خورد. این وضع در دوران جنگ جهانی دوم هم ادامه یافت و در خلال جنگ، اسپانیا از خلا قدرت موجود استفاده کرد و مناطق زیادی را در مراکش اشغال کرد. تا سال 1956 که مراکش مستقل شد، استفاده‌های پراکنده خارجی از بندر طنجه ادامه داشت. بندر طنجه امروزی با بندر طنجه باستانی کمی فاصله دارد و به نام طنجه‌مِد شناخته می‌شود. طنجه‌مِد یک مرکز تجاری و صنعتی مهم در شمال آفریقا به شمار می‌آید؛ جایی که آفریقا، اروپا و خاورمیانه را به هم وصل می‌کند.
از اواخر دهه 1990 میلادی، سیاست‌های دولت مراکش بر این قرار گرفت که طنجه دروازه شمالی مراکش به سمت غرب آفریقا باشد و به همین منظور بود که تغییراتی در بندر طنجه صورت گرفت: بندر قدیمی طنجه تحت بازسازی قرار گرفت تا پذیرای گردشگران و کشتی‌های کروز اروپایی و ماهیگیران باشد و بندر مدرنِ طنجه‌مِد به عنوان مرکز جدید تجاریِ این بندر تاسیس شد.
در بندر طنجه‌مِد چه می‌گذرد؟
شکی نیست که یکی از مهم‌ترین نقاط برای تجارت میان‌قاره‌ای در طول تاریخ همین بندر طنجه بوده است و اینجا هنوز به دلیل امتیازات مربوط به موقعیت جغرافیایی‌اش اهمیت بین‌المللی زیادی دارد. این بندر قادر به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی هم بوده و بخش زیادی از آن به دلیل توجه بخش خودروسازی به بندر طنجه‌مِد است. شرکت‌های بزرگ خودروسازی جهان از جمله رنو، گروه پی‌اِس‌اِی، خودروسازی بی‌وای‌دیِ چین و همین‌طور خودروسازی میتسویی کینزکو ژاپن هرکدام کارخانه‌های خودشان را در طنجه دارند و از بندر طنجه ‌ مِد برای صادرات خودروهایشان استفاده می‌کنند.
طنجه در تقویت رشد اقتصادی مراکش و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای جمعیت رو به افزایش مراکش نقش زیادی ایفا کرده است؛ به خصوص با توجه به اینکه در آن منطقه ذخایر نفت و گاز وجود ندارد. طنجه درواقع با سرعتی سه برابرِ مراکش توانسته ایجاد شغل کند.
بندر طنجه‌مِد در گزارشی که بانک جهانی در خصوص شاخص بهترین عملکرد در میان بندرهای کانتینری جهان منتشر کرد در مقام چهارم قرار گرفت. عملکرد بندرهای کانتینری با توجه به ارزیابیِ زمانی صورت می‌گیرد که کشتی‌ها در بندر باید توقف کنند. بانک جهانی این شاخص را با همکاری اِس‌اندپی گلوبال (شرکت ارائه‌دهنده داده‌های مالی در صنایع و تحلیل آنها) تدوین کرده است و عملکرد 348 بندر بین‌المللی در همین راستا بررسی و ارزیابی شده است. بر اساس گزارش این بانک، بندر طنجه‌مِد از لحاظ جهانی در مقام چهارم و پس از ترمینال یانگشان (در چین)، بندر صلاله (در عمان) و بندر خلیفه (در ابوظبی) قرار دارد.
پیش‌بینی می‌شود که بندر طنجه‌مِد در سال 2023 میلادی با ظرفیت 7.5 میلیون TEU کار کرده باشد و انتظار می‌رود این ظرفیت تا نیمه اول سال 2025 میلادی و با انجام برنامه‌های توسعه‌ای بندر، به 9 میلیون TEU برسد. با این ترتیب، بندر طنجه‌مِد به بزرگ‌ترین ظرفیت کانتینریِ بنادر در مدیترانه دست خواهد یافت. این در حالی است که در حال حاضر بندر مهم دیگری در منطقه مدیترانه مثل بندر والنسیا (در اسپانیا) با ظرفیت 5.6 میلیون TEU مشغول به کار است.
بندر طنجه‌مد به بیش از 180 بندر در جهان متصل است و سالانه از طریق این بندر، صادرات یک میلیون دستگاه خودرو و ترانزیت بیش از هفت میلیون مسافر و ترانزیت بیش از هفتصد هزار واگن باری انجام می‌گیرد. بنابر اعلام مقامات بندر طنجه‌مد، این بندر می‌تواند بیش از پنجاه درصد از صادرات کل مراکش را مدیریت کند و این موضوع می‌تواند در مناسبات تجاری مراکش با اروپا تاثیر مثبت و پیش‌رونده‌ای داشته باشد.
در همین میان، تجارت بین‌المللی قاره آفریقا به شدت وابسته به بنادر و راه‌های ارتباطی آنهاست. در سال‌های اخیر و با رشد اقتصادی سریع برخی کشورهای آفریقایی، اهمیت بنادر آفریقا هم بیشتر شده است و حجم صادرات و واردات از طریق آنها به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. یکی از مهم‌ترین نمونه‌های این تحول را هم می‌توان در بندر طنجه‌مد مشاهده کرد. این بندر امروزه به یک غول لجستیک تبدیل شده که روی تجارت کل قاره آفریقا تاثیرگذار است. اکوسیستم کسب و کاری که از این طریق در شمال آفریقا به وجود آمده باعث شده تجارت میان کشورهای آفریقایی به وضوح افزایش پیدا کند. در خود مراکش هم ارتباط بین دو قطب اقتصاد این کشور یعنی طنجه با کازابلانکا از طریق خطوط ریلی و جاده‌ای برقرار است.
فرهنگ کسب و کار در مراکش
مراکشی‌ها ترجیح می‌دهند با افراد آشنا و مورد احترام وارد کار و تجارت شوند. بنابراین احتمالش زیاد است که در ابتدای آشنایی با شما چندان روی گشاده‌ای به آغاز کار نشان ندهند. باید برای آشنایی و جلب اعتماد و صمیمیت آنها تلاش کنید و این را پیش‌درآمدی بر معاملات تجاری قلمداد کنید. البته در این میان یک نکته بسیار مثبت وجود دارد و آن هم این است که مراکشی‌ها اصولاً در کار و تجارت به دنبال برقراری مناسبات درازمدت هستند. بنابراین در صورتی که در برقراری ارتباط و جلب اعتماد آنها موفق شوید درواقع دستاوردی درازمدت داشته‌اید.
در راستای همین موضوع، توجه داشته باشید که اولین برخورد و دیدار شما با شرکای تجاری احتمالی‌تان بسیار مهم است و در آینده کاری‌تان تاثیر زیادی می‌گذارد. احتمالش هست که طرف مراکشی در همان دیدار اول سوالاتی شخصی از شما بپرسد تا با خانواده و فرهنگ و روحیه شما بیشتر آشنا شوید. به همین جهت بهتر است در مقابل چنین پرسش‌هایی جبهه نگیرید.
در مراکش برقراری ارتباط و پیدا کردن آشنا اهمیت بسیار بیشتری نسبت به سواد تجاری و تجربه شما دارد. در این کشور حتماً شبکه‌سازی کنید و رفقایی پیدا کنید که در جریان روندهای اداری و بوروکراسی پیچیده در این کشور به شما کمک کنند.
در مراکش به خانواده اهمیت زیادی داده می‌شود و به همین جهت، پارتی‌بازی و هواداری از موضع فامیل در معاملات تجاری در مراکش بسیار عادی است. در همین راستا وقتی با مراکشی‌ها برخورد کنید می‌بینید که آنها زمان زیادی را صرف احوالپرسی درباره خانواده طرف مقابل می‌کنند.
اگر در مراکش به خانه شرکای تجاری‌تان دعوت شدید حتماً احترام زیادی برای خانواده آنها قائل شوید و برایشان هدایایی مثل شیرینی، آجیل، گل و خرما ببرید. همچنین به هدیه‌گرفتن برای بچه‌های خانواده توجه کنید.
وقتی به منزل مراکشی‌ها می‌روید لباس آراسته و مناسب با فرهنگ این کشور بپوشید. احتمال اینکه دیگران شما را از روی ظاهرتان قضاوت کنند و همان آغاز کار، تصمیمشان را در مورد شما بگیرند زیاد است. به هنگام ورود به خانه کفش‌هایتان را در بیاورید. ممکن است در خانه‌های سنتی‌تر در مراکش غذا روی میزهای کوچک روی زمین سرو شود. از آنجا که در چنین منازلی غذا در ظرف‌های بزرگ مشترک روی میز گذاشته می‌شود، فقط از سمت خودتان غذا بخورید و به بخش‌های دیگر ظرف دست نزنید. تعارف به غذای زیاد خوردن در مراکش عادی است.
بایدها و نبایدهای جلسات تجاری در مراکش
در مورد ساعت ملاقات‌های تجاری در مراکش حتماً دقیق باشید و فیکس‌کردن قرارها را از مدتی قبل انجام دهید. سعی کنید بموقع به محل ملاقات برسید اما اگر طرف مراکشی دیر کرد، آماده انتظار برای او باشید. معمولاً کسب و کارهای مراکشی که با شرکت‌های خارجی کار می‌کنند عادت کرده‌اند که به شیوه اروپایی به سرساعت بودن اهمیت بدهند. با این حال، از لحاظ فرهنگی در مراکش در این مورد فشار و اصرار خاصی وجود ندارد. از قرار گذاشتن با مراکشی‌ها در ماه رمضان پرهیز کنید و در ساعات قبل از ظهر و بعدازظهر جمعه هم با آنها قرار نگذارید.
معمولاً جلسات تجاری در مراکش با صحبت‌های عادی روزمره و بی‌ربط به کسب و کار شروع می‌شود؛ مثل حرف‌زدن درباره آب و هوا، ورزش (به خصوص فوتبال) و تعداد بچه‌های طرف مقابل.
توجه داشته باشید که در مراکش سیاستِ درهای باز وجود دارد؛ به این معنی که وقتی در یک جلسه نشسته‌اید ممکن است کسی از بیرون وارد شود و جلسه تا دقایقی به هم بخورد. همچنین ممکن است دیگران برای بحث‌های کاملاً بی‌ربط به جلسه شما وارد اتاق شوند. درواقع اختلال در طول جلسات در مراکش کاملاً عادی است و باید در این مورد صبر و حوصله نشان دهید. پیش از زمان آغاز جلسه، حتماً با طرف مراکشی هماهنگ کنید که جلسه قرار است به چه زبانی برگزار شود و در صورت لزوم با خودتان مترجم ببرید.
در مراکش مهم است که با هر یک از افراد به صورت جداگانه سلام و احوالپرسی و همین‌طور خداحافظی کنید. در این زمینه عجول و مبهم عمل نکنید و به هر فردی زمان لازم برای تعارفات را اختصاص دهید. این مسئله از لحاظ فرهنگی در مراکش اهمیت دارد.
زبان‌های مراکش
عربی کلاسیک زبان رسمی مراکش است اما ارتباط برقرار کردن با لهجه مراکشی آن‌قدرها آسان نیست. از آنجا که فرانسه به نوعی زبان دوم رسمی کشور به حساب می‌آید، می‌توانید به فرانسه هم با خیلی‌ها ارتباط برقرار کنید. زبان فرانسه در دانشگاه‌های این کشور به صورت گسترده تدریس می‌شود و اکثر افراد فعال در عرصه مالی و تجاری و دولتی با آن آشنا هستند. البته توجه داشته باشید که برخی از مراکشی‌های ساکن شمال این کشور ممکن است به زبان اسپانیایی هم آشنایی داشته باشند. زبان انگلیسی به اندازه بقیه زبان‌هایی که نام بردیم در مراکش محبوب نیست ولی در هر حال کاربرد دارد و اخیراً زبان انگلیسی در میان فارغ‌التحصیلان اخیر دانشگاه‌های مراکش بیشتر به کار می‌رود.
معمولاً وقتی طرف مراکشی کارت ویزیتش را به شما می‌دهد، اطلاعات روی کارت به هر دو زبان عربی و فرانسه نوشته شده است. بهتر است شما هم کار مشابهی را در مورد کارت و یا اطلاعات مربوط به خودتان انجام بدهید.
برخی مباحث در مراکش تابو محسوب می‌شوند؛ می‌خواهد به هر زبانی باشد. به عنوان نمونه، از صحبت‌کردن درباره خانواده سلطنتی مراکش و همین‌طور وضعیت سیاسی صحرای غربی و الجزایر پرهیز کنید و نظری ندهید و نظری نپرسید. (الجزایر و مراکش رقبای سرسخت سیاسی هستند). در مورد مواد مخدر و همین‌طور در مسائل عقیدتی هم صحبت نکنید.
آشنایی با ساختار شرکت‌های مراکشی
در مراکش - مثل اکثر کشورهای نزدیک به مدیترانه- شرکت‌ها ساختاری سلسله‌مراتبی دارند. فردی که در راس شرکت قرار دارد اصل تصمیم‌گیری‌ها را انجام می‌دهد؛ هرچند که نیاز به توافق جمعی هم در مورد مسائل مهم وجود دارد. برخی شرکت‌ها در ضوابط و قوانین خود از سیستم فرانسوی پیروی می‌کنند اما به هر حال نباید انتظار داشته باشید که نظر زیردستان روی نظر روسا تاثیر خاصی بگذارد. یک مزیتِ چنین شرایطی این است که معمولاً رییس که تصمیم گیرنده بوده مسئولیت تمام و کمالِ همه چیز را می‌پذیرد. شاید به همین جهت است که مذاکرات تجاری در مراکش معمولاً در چندین دور صورت می‌گیرد و تصمیمات به صورت عجولانه گرفته نمی‌شوند.
اگر فعالیت تجاری شما و شریکتان به دولت مراکش هم مربوط شود، باید خودتان را برای انتظار و صبر آماده کنید. معمولاً مذاکرات در چنین مواردی خیلی طولانی‌تر است و بخش‌های مختلف از وزارتخانه‌ها باید با مراحل کار موافقت کنند و به آن مجوز بدهند. از طرف دیگر، توجه داشته باشید که مسن‌ترین فرد در ریاست شرکت طرف مقابل احتمالاً بانفوذ است و بنابراین سعی کنید موضع و پیشنهاد خود را برای او واضح توضیح دهید و توجه کافی به او داشته باشید.
در جریان جلسات تجاری به صورت مستقیم از شرکای تجاری خود یا افراد مرتبط با آنها انتقاد نکنید. توجه داشته باشید که مراکشی‌ها افرادی هستند که چندان دنبال مواجهه مستقیم و دردسرهای آن نمی‌گردند. البته معنی‌اش این نیست که نمی‌توانید چانه‌زنی کنید. فقط دیگران را بیش از اندازه به چالش نطلبید. جالب اینجاست که در مراکش کسی با پریدن وسط حرف دیگران در جریان مذاکرات مشکلی ندارد و گاهی همه همراه با هم در حال صحبت‌کردن هستند. بنابراین مواردی پیش می‌آید که می‌توانید حرفتان را بموقع به کرسی بنشانید.
در معاملات تجاری در مراکش تصمیم‌گیری‌ها در زمان خودشان انجام می‌شوند و معاملات به کُندی جوش می‌خورند. سعی نکنید که این روند را تسریع کنید چون از نظر مراکشی‌ها توهین‌آمیز تلقی خواهد شد. از طرف دیگر، از تاکتیک‌های مختلف برای تحت فشار قرار دادن طرف مقابل استفاده نکنید چون ممکن است ورق را به ضرر شما برگرداند.
منبع: آینده‌نگر
لینک کوتاه: https://news.tccim.ir/?77482