بزرگنمايي:
فصل اقتصاد - المانیتور در گزارشی به بررسی ترکیب پارلمان ترکیه پرداخت و تاکید کرد که حدود 400کرسی در اختیار ناسیونالیستها و محافظهکاران از هر دو طیف قرار گرفته است. این پایگاه خبری-تحلیلی این اتفاق را بهعنوان تشکیل محافظهکارترین و ناسیونالیستترین پارلمان در تاریخ مدرن ترکیه تحلیل کرد. چنین ترکیبی باعث میشود که سالهای سختی پیش روی دموکراسیخواهان و طرفداران حقوق زنان باشد.
پارلمان جدید ترکیه پس از انتخابات 14مه ممکن است متنوعتر و رنگارنگتر به نظر برسد و اعضایی از 18حزب در آن حضور داشته باشند؛ اما نیروهای ملیگرا و محافظهکار که در هر دو طرف راهروهای پارلمان پراکنده شدهاند، وزن بیسابقهای در مجلس بهدست آوردهاند. به گزارش المانیتور، رجب طیباردوغان، رئیسجمهوری ترکیه که پس از کسب 5/ 49درصد آرا در دور اول، با دور دوم انتخابات ریاستجمهوری در 28مه مواجه است، کل مبارزات انتخاباتی خود را بر اساس روایتهای بقا و امنیت ملی قرار داده است. برای تحریک غرور ملی، او پروژههای انرژی، زیرساختها و تجهیزات نظامی را به نمایش گذاشته و چشماندازی از یک «ترکیه بزرگ» ترسیم کرده است. تیم اردوغان برای بد جلوه دادن مخالفان و ترساندن رایدهندگان، چشماندازی از احیای تروریسم، کودتا، مداخلات غرب و تجزیه کشور ترسیم کرده و کمال کلیچداراوغلو، نامزد مخالفان را به ارتباط با گروههای تروریستی متهم کرده است. او با این کار تلاش کرده است تا بهای سیاسی را که برای بحران اقتصادی در ترکیه میپردازد، ویرانی عظیم زلزلههای فوریه و افزایش اتهامات فساد در ردههای دولتی را به حداقل برساند.
اگر اردوغان مجددا انتخاب شود، میتواند برای تصویب قانون روی اکثریت 322کرسی پارلمان 600عضوی حساب کند. باوجوداین، حزب عدالت و توسعه او (AKP) شاهد کاهش کرسیهای خود از 295کرسی در انتخابات قبلی به 267کرسی بود؛ درحالیکه متحد اصلی او، حزب حرکت ملی (MHP) بر اساس نتایج اولیه، کرسیهای خود را از 49 به 50 افزایش داد. در میان تازهواردانی که بهعنوان بخشی از ائتلاف جمهور اردوغان وارد پارلمان شدند، حزب اسلامگرای رفاه جدید (YRP) پنج کرسی را بهدست آورد؛ درحالیکه حزب آزادیخواه (هدی-پارتیسی)، یک گروه اسلامگرای کُرد، چهار کرسی را بهدست آورد. با این حال ائتلاف اردوغان از اکثریت 360کرسی که برای تغییر قانون اساسی لازم است، جا ماند. ازاینرو برای چنین اصلاحاتی، باید اعضای مخالف را انتخاب کند.
ائتلاف ملت شش حزبی اپوزیسیون که برای پایان دادن به نظام ریاست اجرایی و احیای نظام پارلمانی مبارزه میکرد، 213کرسی بهدست آورد. حزب اصلی اپوزیسیون جمهوری خلق (CHP) کرسیهای خود را از 146 در انتخابات2018 به 169 افزایش داد؛ درحالیکه بزرگترین متحد آن، حزبملی گرای خوب، تنها یک کرسی خود را افزایش داد و به 44کرسی رساند. کاهش کرسیهای احزاب کوچکتری که نامزدهای آنها در انتخابات از جمهوری خلق ترکیه حمایت میکردند کار را برای کلیچداراغلو سختتر کردهاند. در میان آنها میتوان به حزب دموکراسی و پیشرفت (DEVA) و حزب آینده که هر دو توسط دستیاران سابق اردوغان رهبری میشدند، به ترتیب 14 و 10 کرسی بهدست آوردند و حزب اسلامگرای سعادت نیز 10 کرسی بهدست آورد. ائتلاف کارگر و آزادی به رهبری کردها 66کرسی بهدست آورد. شاخصترین حزب کردها، حزب دموکراتیک خلقها (HDP)، 62کرسی بهدست آورد. حزب کارگران ترکیه نیز 4کرسی باقیمانده را بهدست آورد.
بهدلیل مجموعهای از عوامل، حزب دموکراتیک خلقها شاهد کاهش رای خود بود. این حزب در بحبوحه سرکوبی که 10هزار نفر از اعضای آن را پشت میلههای زندان داد، قدرت سازمانی خود را از دست داده است. همچنین آستانه ورود به پارلمان از 10درصد در سال گذشته به 7درصد کاهش یافت که به گفته ناظران باعث شد که حزب دموکراتیک خلقها برخی از رایدهندگان غیر کرد را که قبلا از این حزب برای کمک به رسیدن آستانه 10درصد حمایت میکردند، از دست بدهد. اعتقاد بر این است که رایدهندگان سابق حزب دموکراتیک خلقها عمدتا به حزب جمهوری خلق ترکیه رای دادند.
اینها رایدهندگانی از غرب و جنوب شرقی ترکیه بودند که عمدتا نیز کرد هستند. برای اولین بار در دو دهه گذشته، یک نامزد جمهوری خلق ترکیه در دیاربکر به پارلمان راه یافت؛ درحالیکه این منطقه پایگاه اصلی حزب دموکراتیک خلقها بود. به گفته کارشناسان، رایدهندگان کرد که از حزب عدالت و توسعه ناامید شده بودند، در عین حال به سمت متحدان حزب عدالت و توسعه گرایش پیدا کردند. درباره ترکیه بهطور کلی، گفتمان ملیگرای اردوغان به نظر میرسد که حزب حرکت ملی ترکیه را تقویت کرده است که به نظر میرسید چند ماه پیش در نظرسنجیها با آستانه 7درصدی دست و پنجه نرم میکرد.
این حزب 10 درصد آرا را بهدست آورد و این نشان میدهد که آنها توانستهاند بخشی از ملیگرایان اپوزیسیون را به سمت خود بکشانند. در میان شش حزب اپوزیسیون، حزب خوب به رهبری مرال آکشنر دارای گرایشهای ملیگرایانه است. اساسا نتایج نشاندهنده افزایش جهتگیری ملی-اسلامی در میان طبقه کارگر و گروههای کمدرآمد در مناطق شهری و روستایی است. اگرچه این تودهها تحت تاثیر آشفتگی اقتصادی ترکیه قرار گرفتند، اما تصمیمشان این بوده است که از اتحاد محافظهکار اردوغان حمایت کنند. حزب سوسیالدموکرات جمهوری خلق ترکیه نتوانست از وجهه خود بهعنوان حزب ثروتمندان خلاص شود و متحدانش با ریشههای اسلامگرایانه مانند حزب دوا و آینده نتوانستند از فرسایش حزب عدالت و توسعه بهنحو احسن استفاده کنند.
حزب دموکراتیک خلقها در رایگیری ریاستجمهوری از کلیچداراوغلو حمایت کرد؛ اما این همکاری باعث شد تا «ناسیونالیستهای نگران» از دیگر رقیب اپوزیسیون، سینان اوغان، حمایت کنند و آرای ضد اردوغان را تقسیم کند. کلیچداراوغلو 9/ 44درصد آرا را بهدست آورد؛ در حالی که اوغان، یک چهره محبوب ملیگرا، حدود 5درصد را بهدست آورد. او با حزب تازه تاسیسش قول داده بود در صورت پیروزی در انتخابات پناهندگان سوری و سایر مهاجران را اخراج کند. در مجموع، این کشور با ملیگراترین و محافظهکارترین پارلمان از زمان تاسیس ترکیه مدرن در یک قرن پیش، روبهرو است. احزاب ملیگرا و محافظهکار در دو طرف این راهرو بیش از 400کرسی دارند. زنان 121کرسی را بهدست آوردند که بیشترین تعداد کرسی تاکنون بوده است؛ اما در نقطه عطفی دیگر، نامزدهایی که آشکارا حقوق زنان را مورد هدف قرار میدهند، در داخل ائتلاف اردوغان به پارلمان راه یافتند.
حزب یورت، بهعنوان مثال، مخالف بازگشت ترکیه به کنوانسیون استانبول بوده که درباره حمایت از حقوق زنان است. حزب هدی مسلما بحث برانگیزترین تازه وارد است؛ زیرا شاخه حزبالله، یک گروه کرد ستیزهجوی بی ارتباط با همنام لبنانی خود است که مسوول دهها قتل در دهه1990 است. این حزب یک قانون اساسی جدید مطابق با ارزشهای اسلامگرا را ترویج میکند و از خانواده در برابر سبکهای زندگی «انحرافی» محافظت میکند. این حزب همچنین خواستار اصلاح قانون ترکیه درباره جلوگیری از خشونت علیه زنان، محدود کردن حقوق نفقه زنان مطلقه، حقوق بازنشستگی برای زنانی که به مدت 25سال ازدواج کردهاند و پایان دادن به سیستم تحصیل مشترک اجباری شده است. حزب هدی ممکن است لحن خود را تحت فشار حزب عدالت و توسعه تعدیل کند؛ زیرا دستور کارشان موجب شده است برخی از زنان حزب عدالت و توسعه موضع بگیرند. با این حال، مدافعان حقوق زنان، کودکان با نبردی سخت در پارلمان جدید روبهرو هستند.
فشار رشد ناسیونالیسم عامل تعیینکنندهتری خواهد بود. با توجه به اینکه حامیان اوغان اکنون کلید قفل رقابتهای ریاست جمهوری هستند، هر دو طرف تحت فشار هستند تا به وعدههای ملیگرایانه خود عمل کنند. در طول مبارزات انتخاباتی، کلیچداراوغلو با دقت در لفاظیهای خود تعادل ایجاد کرد تا متحدان ملیگرای خود را بدون اینکه کردها را از خود براند، در سبد رایگیری خود حفظ کند. در هر صورت، ناسیونالیستها در پارلمان قویتر شدهاند و شرکای کلیدی هم اردوغان و هم کلیچداراغلو هستند. اگر آنها بهعنوان یک بلوک متحد در انتخابات شرکت میکردند، پس از حزب عدالت و توسعه به دومین نیروی بزرگ پارلمان تبدیل میشدند. طغرل تُرکش، یکی از چهرههای برجسته ملیگرا که در سال2015 به حزب عدالت و توسعه پیوست، پس از رایگیری در 14مه، در یک توییت وایرالشده اعلام کرد که «ناسیونالیسم ترک تنها برنده واقعی انتخابات است.»
او ادامه داد، اگر گروههای ملیگرای پراکنده شده دور هم جمع شوند، میتوانند در انتخابات بعدی به بزرگترین نیروی سیاسی کشور تبدیل شوند. به گفته حقی اوزدال، روزنامهنگار که صحنه سیاسی را از نزدیک دنبال میکند، نتایج انتخابات خبر از باز شدن راهها برای ناسیونالیستها در سیاست و بوروکراسی میدهد که ممکن است در صورت انتخاب مجدد اردوغان، تحت فشار بیشتری از سوی ملیگرایان قرار گیرد. اوزدال استدلال کرد که تعداد آرای بهدستآمده توسط اوغان و حزب ظفر فقط نوک کوه یخ است که چشمانداز تیرهای را برای کردها، پناهندگان سوری و سایر مهاجران در کشور ایجاد میکند.
او به المانیتور گفت که درباره حقوق زنان، احزاب یورت و هدی ممکن است در پیشبرد برنامههای خود شکست بخورند؛ اما بازگشت ترکیه به کنوانسیون استانبول یک رویا باقی میماند. از نظر سیاست خارجی، پارلمان جدید دست اردوغان را در هرگونه مداخله نظامی جدید علیه گروههای کرد در سوریه و عراق و همچنین اقدامات برای گسترش نفوذ ترکیه در قفقاز تقویت میکند.
اوغان پشت اردوغان
سینان اوغان، نامزد دور اول انتخابات ریاستجمهوری ترکیه، تصمیم نهایی خود را برای حمایت از دو نامزد باقیمانده گرفت و همانطور که حدس زده میشد، او از اردوغان در روز یکشنبه حمایت کرد. این نامزد ملیگرای ترکیه که در حدود 5درصد آرای مردم را در انتخابات به دست آورد، اواخر روز یکشنبه تصمیم خود را علنی کرد و گفت وی از نامزد میز ششنفره حمایت نخواهد کرد؛ چراکه این میز حمایت حزب دموکراتیک خلقها را دارد که متعلق به کردهاست. او کلیچداراوغلو را به حمایت از تروریستها متهم کرده است. اگرچه اپوزیسیون ترکیه امید زیادی به جلب حمایت ملیگرایان دارد و کلیچداراوغلو نیز با تشدید این گفتمان در سخنرانیهای خود قصد دارد فضا را برای همسویی با این طیف مهیا سازد؛ بااینحال حمایت اوغان از اردوغان، به معنای حمایت حزب ظفر از او نیست.
عبدالقادر سلوی، ستوننویس روزنامه حریت از توافق اوغان و اردوغان بر سر 4 محور خبر داد و گفت وی در دور دوم از رئیسجمهور فعلی حمایت خواهد کرد. با این حال شواهد نشان میدهد حزب ظفر قرار نیست مانند اوغان از اردوغان حمایت کند و این حزب قرار است حامی کلیچداراوغلو باشد. این توافق در شرایطی صورت گرفت که اوغان در دور نخست 2میلیون و 800هزار رای آورد و حزب ظفر نیز در انتخابات پارلمانی یکمیلیون و 200رای را از آن خود کرد.