بزرگنمايي:

فصل اقتصاد - امروزه گاز طبیعی یکی از مهم‌ترین منابع انرژی تلقی می‌شود. اصلی‌ترین مساله پس از کاوش‌های فراوان در اکتشاف گاز و رسیدن به این منبع مهم انرژی نحوه انتقال و رسانیدن این انرژی به نقاط مختلف است. هم‌اکنون در اکثر مناطق سردسیر یا گرمسیر کشور خطوط انتقال و توزیع گاز طبیعی احداث شده است.

رضا حسینی
امروزه گاز طبیعی یکی از مهم‌ترین منابع انرژی تلقی می‌شود. اصلی‌ترین مساله پس از کاوش‌های فراوان در اکتشاف گاز و رسیدن به این منبع مهم انرژی نحوه انتقال و رسانیدن این انرژی به نقاط مختلف است. هم‌اکنون در اکثر مناطق سردسیر یا گرمسیر کشور خطوط انتقال و توزیع گاز طبیعی احداث شده است. بالا بودن شدت مصرف انرژی و سهم بالای بخش خانگی در مصرف گاز حاکی از مصرف غیر بهینه این حامل انرژی می‌باشد. کما اینکه علی‌رغم مصرف بالای گاز در بخش خانگی و تجاری، با کمبود گاز در کشور مواجه شدیم. 
موضوع بهینه‌سازی مصرف انرژی سال‌ها در کشور مطرح بوده، ولیکن به دلیل قیمت پایین انرژی در هیچ مقطع زمانی مورد توجه و جدیت قرار نگرفته است. حال سوال این است برای شروع بهینه‌سازی مصرف انرژی از کجا باید شروع کرد؟ بخش تولید و استخراج گاز غنی، پالایش گاز، انتقال و توزیع گاز یا مصرف گاز طبیعی؟
برای پاسخ به این سوال لازم است تا ارزش حامل‌های انرژی را در هر بخش بدانیم. در این یادداشت و برای ساده‌سازی، حوزه مورد بررسی را به بخش پالایش و انتقال گاز طبیعی محدود می‌کنیم. بر اساس مطالعات اقتصادی انجام شده با فرض هزینه فرصت سرمایه‌گذاری معادل 15درصد ارزی، هزینه حق‌العمل‌کاری پالایش گاز غنی در پالایشگاه‌های گاز جنوب کشور حدود 2.9 سنت دلار بر مترمکعب می‌باشد. با همین فرض هزینه حق‌العمل‌کاری انتقال هر مترمکعب گاز طبیعی با خط لوله به نقاط مختلف کشور از جمله تهران، اصفهان، شیراز، تبریز و مشهد به ترتیب برابر 2.55؛ 2.06؛ 1.44؛ 3.04 و 3.54 سنت دلار محاسبه شده است. 
لذا با فرض تامین گاز مورد نیاز از پالایشگاه‌های گاز جنوب کشور و با توجه به 2.1 برابر بودن هزینه انتقال گاز طبیعی به شمال غرب کشور (مثلاً شهر تبریز) نسبت به شهری مانند شیراز، ارزش صرفه‌جویی گاز در تبریز 110درصد بیشتر از ارزش صرفه‌جویی گاز در شیراز می‌باشد. 
سایر مراکز کشور را نیز می‌توان با همین مفهوم مقایسه نمود. بنابراین از دیدگاه دولت به عنوان سرمایه‌گذار توسعه میادین گازی، خطوط انتقال و سایر زیرساخت‌ها، اولویت ایجاد صرفه جویی (در بخش مصرف‌کنندگان نهایی) می‌بایست با نقاطی باشد که از مراکز تولید گاز طبیعی جنوب کشور فواصل بیشتری دارند. 
بر این اساس چنانچه راهکارهای صرفه جویی انرژی در بخش مصرف‌کنندگان نهایی (خانگی، صنعت، تجاری و...) الزام آور باشد، ارزش افزوده بیشتر در مراکز دور از تولید انرژی ثانویه (گاز طبیعی پالایش شده) حاصل خواهد شد.