بزرگنمايي:
فصل اقتصاد - با اینکه روز گذشته سیاستگذار از حضور جدید خود در بازار آزاد و افزایش سقف عرضه ارز از 2هزار یورو به 5هزار یورو خبر داده بود، اما بررسی‌های میدانی حاکی از این است که عمده عرضه ارز با روش جدید صورت نگرفت و نرخ‌های دلار نیز برای فعالان بازار مبهم بود. پیگیری‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که بسیاری از ارکان بازار نیز از تصمیمات جدید بانک مرکزی مطلع نبودند.
محمدرضا فرزین، رئیس کل جدید بانک مرکزی کشور روز گذشته در پیامی توییتری از ورود نهاد بازار‌ساز به معاملات آزاد ارزی خبر داد. به گفته این مقام مسوول از امروز، بانک مرکزی و صرافی‌ها اقدامات مشترکی در احیای ثبات اقتصادی در کشور انجام می‌دهند. بانک مرکزی از این پس به بازار آزاد ورود پیدا خواهد کرد و نرخ‌ساز خواهد بود.
انتشار سخنان مذکور در ساعات ابتدایی بازار موجب افت قیمت اسکناس آمریکایی در معاملات غیر‌رسمی شد که در راستای این افت قیمتی، نرخ ارز مذکور از پله نهم کانال 44 هزار تومانی به پله چهارم این کانال رسید. اما این در حالی است که بررسی‌های به عمل آمده از روند معاملات رسمی بازار متشکل حاکی از آن است که نرخ شاخص ارزی در این‌گونه از معاملات افزایش چشمگیر داشته و به نرخ بازار آزاد نزدیک شده است. از سوی دیگر نرخ دیگر ارزها مانند یورو از آن حذف شده است. پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از آن است که نه تنها در میان صرافان و خریداران بلکه در میان مقامات بازار‌های رسمی نیز سردرگمی وجود داشته و برنامه جدید بازار‌ساز نیازمند شفاف‌سازی بیشتر است.
افت پنج پله‌ای آزاد، رشد 3 کانالی متشکل
دیروز سه‌شنبه 4 بهمن ماه معاملات رسمی و غیر‌رسمی بازار ارز تهران 2 روند کاملا متفاوت را سپری کردند. هر برگ اسکناس دلار آمریکا در نخستین معاملات بازار آزاد روز گذشته با 200 تومان کاهش نسبت به نرخ روز دوشنبه در رقم 44 هزار و 650 تومان آغاز به کار کرد، اما در ادامه معاملات روز گذشته روند کاهشی ارز مذکور شیب بیشتری به خود گرفت و تا انتهای معاملات نقدی بازار روز سه‌شنبه به رقم 44 هزار و 330 تومان رسید. اما برخلاف روند کاهشی دلار آزاد در روز گذشته، نرخ این اسکناس خارجی در معاملات بازار متشکل ارزی کشور رشد چشمگیری داشت و به نرخ بازار آزاد نزدیک شد. در حالی که نرخ دلار متشکل در روز‌های اخیر در محدوده کانال قیمتی 39 هزار تومانی نوسان می‌کرد، روز گذشته افزایش چشمگیر 3 هزار و 346 تومانی را تجربه کرده و در سطوح قیمتی انتهای کانال 42 هزار تومانی معامله شد. بازتاب افت نرخ دلار آزاد در معاملات بازار سکه نیز مشاهده شد. هر قطعه سکه طلا ضرب امامی در پایان معاملات روز گذشته با حدود 700 هزار تومان کاهش نسبت به نرخ روز دوشنبه به رقم 23 میلیون و 600 هزار تومان رسید. گفتنی است که افت قیمت‌های مذکور تنها در نرخ سکه طلا طرح جدید نبود و هر قطعه نیم و ربع سکه نیز نسبت به نرخ روز دوشنبه به ترتیب 500 و 400 هزار تومان کاهش یافته و در کانال‌های 14 و 9 میلیون تومانی معامله شدند.
سردرگمی در بازار ارز
در روز گذشته خبرهای ضد و نقیضی در مورد بازار متشکل ارزی منتشر شد.
ابتدای روز محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی در توییتی اعلام کرد از سه‌شنبه 4 بهمن ماه، بانک مرکزی و صرافی‌ها اقدامات مشترکی در احیای ثبات اقتصادی در کشور انجام می‌دهند. او تاکید کرد: بانک مرکزی از این به بعد به بازار آزاد ورود پیدا خواهد کرد و نرخ‌ساز خواهد بود.
پیش از این نیز بانک مرکزی در 2 بهمن ماه اعلام کرده بود: «در راستای مدیریت بازار ارز و برای پاسخگویی به نیازهای مردم، امکان فروش ارز به مردم تا سقف 5 هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها برای صرافی‌ها دارای مجوز معتبر از بانک مرکزی، از محل منابع خریداری‌شده مجاز شد. در این خبر آمده بود که از روز سه‌شنبه 4 بهمن‌ماه 1401، صرافی‌ها می‌توانند نسبت به خرید ارز به صورت اسکناس از اشخاص حقیقی و حقوقی تحت سرفصل «تامین نیازهای ضروری» اقدام کنند. صرافی‌ها همچنین مجازند نسبت به فروش منابع تامین‌شده از این محل به اشخاص حقیقی ایرانی (بالای 18 سال) و حقوقی مقیم به صورت یک‌بار در سال برای هر مشتری و پس از احراز هویت وی تا سقف 5 هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها در سرفصل «تامین نیازهای ضروری» اقدام کنند.»
علاوه براین، در روز گذشته نیز خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ساعت کاری بازار متشکل تا ساعت 17 تمدید شد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که سایت بازار متشکل (ice. ir) همچنان سقف تعداد ارز قابل فروش را 2 هزار اعلام کرده و کاربران اغلب یا با اخطار اینکه «استعلام سنا با خطا مواجه شد. لطفا دوباره تلاش کنید» مواجه می‌شوند یا پیغام داده می‌شود که در حال حاضر صرافی در زمان مورد نظر شما امکان خدمات‌رسانی ندارد. به این ترتیب به نظر می‌رسد نه تنها سقف ارز بازار متشکل افزایش پیدا نکرده، بلکه همچنان سامانه برای تخصیص ارز با مشکل مواجه است. پیش از این نیز خرید ارز از این سامانه کار آسانی نبود و در بیشتر موارد افراد پس از انتخاب صرافی، پیامکی مبنی بر اینکه درخواست شما توسط صرافی منتخب در زمان مورد انتظار تایید نشد، مواجه می‌شدند. اما خبرگزاری تسنیم در خبری اعلام کرد: دلار توافقی از معاملات بازار متشکل ارزی حذف شده است و صراف‌ها می‌گویند: هنوز بخشنامه‌ای از بانک مرکزی نیامده و نمی‌دانیم ارز را با چه‌نرخی به مردم بفروشیم!
این در حالی است که پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد نه تنها در میان صرافان و خریداران بلکه در میان مقامات بازار‌های رسمی نیز سردرگمی وجود داشته و هنوز برنامه مدونی برای معاملات ارزی منتشر نشده است. بنابراین به نظر می‌رسد برنامه جدید بازار‌ساز نیازمند شفاف‌سازی بیشتر است.
